संमतीचे महत्त्व – नात्यांमधील आदर, सुरक्षितता आणि स्वातंत्र्य

संमती (Consent) चे महत्त्व

कथा: "नेहा आणि आर्यनची गोष्ट"

१. सुरुवात – नवी मैत्री

मुंबईत कॉलेजमध्ये शिकणारी नेहा आणि आर्यन हे दोन मित्र. वर्गात एकत्र बसणे, प्रोजेक्ट करणे, कॅन्टीनमध्ये गप्पा मारणे – त्यांची मैत्री दिवसेंदिवस घट्ट होत होती.
आर्यनला नेहाबद्दल आकर्षण वाटू लागलं, पण नेहा अजूनही त्याला फक्त मित्र मानत होती.

---

२. पहिला प्रसंग – संमतीचा प्रश्न

एका दिवशी कॉलेज फेस्टमध्ये डान्स प्रॅक्टिस होती. आर्यनने अचानक नेहाचा हात घट्ट पकडला. नेहाला अस्वस्थ वाटलं आणि तिने हात झटकून म्हटलं –
“आर्यन, मला हे आवडलं नाही. पुढे असं करू नकोस.”

आर्यन थोडा दुखावला, पण त्याला पहिल्यांदा कळलं –
👉 “कोणत्याही स्पर्शासाठी किंवा नात्यासाठी दुसऱ्याची संमती आवश्यक आहे.”

---

३. दुसरा प्रसंग – सोशल मीडिया

आर्यनला नेहाचे फोटो खूप आवडायचे. एकदा त्याने तिचा फोटो एडिट करून इंस्टाग्रामवर टाकायचं ठरवलं.
पण लगेच आठवलं – “नेहाने परवानगी दिली आहे का?”
त्याने विचारलं, आणि नेहाने हसत हसत उत्तर दिलं –
“हो, पण फक्त आपल्या ग्रुपसाठी.”

👉 येथेही आर्यनला उमगलं की, डिजिटल जगात देखील संमती तितकीच महत्त्वाची आहे.

---

४. तिसरा प्रसंग – प्रेमाची कबुली

आर्यनने शेवटी धैर्य करून नेहाला आपल्या मनातील भावना सांगितल्या.
“नेहा, मला तू आवडतेस. पण जर तुला असं वाटत नसेल तर मी आग्रह करणार नाही.”

नेहाने शांतपणे सांगितलं –
“आर्यन, मला अजून वेळ हवा आहे. मी सध्या फक्त मैत्री ठेवू इच्छिते.”

आर्यनने तिचा निर्णय मान्य केला.
👉 हीच खरी संमती – दुसऱ्याच्या नकाराचा आदर करणे.

---

कथेचा संदेश

• संमती म्हणजे होकार किंवा नकाराचा स्पष्ट आणि स्वेच्छेने दिलेला निर्णय.

• संमतीशिवाय कोणताही शारीरिक, मानसिक किंवा डिजिटल संबंध चुकीचा ठरतो.

• "नाही" म्हणजे नाही, आणि "हो" हे फक्त स्पष्ट आणि दबावाशिवाय दिलेलं असावं.

---

🔎 संमती का महत्त्वाची आहे?

1. आदर (Respect) – नात्यात विश्वास टिकतो.

2. सुरक्षितता (Safety) – लैंगिक छळ, जबरदस्ती टाळता येते.

3. स्वातंत्र्य (Freedom) – प्रत्येकाला आपल्या शरीरावर हक्क असतो.

4. समता (Equality) – दोघांचे निर्णय समान पातळीवर महत्त्वाचे.

5. कायदेशीर महत्त्व (Legal Importance) – संमतीशिवाय वागणं हा गुन्हा ठरतो.

---

👩‍👩‍👧 पालक आणि शिक्षकांसाठी टिप्स

• लहानपणापासून मुलांना “तुझं शरीर तुझं आहे” हे शिकवा.

• मुलींप्रमाणेच मुलांनाही संमतीची किंमत समजावून सांगा.

• कथा, चित्रफिती, रोल-प्ले वापरून शिकवा.

• डिजिटल सुरक्षिततेबद्दल (फोटो/व्हिडिओ शेअरिंग) मोकळं बोला

FAQs

Q1: संमती म्हणजे काय?
Ans: कोणत्याही नात्यात किंवा कृतीसाठी दिलेला स्पष्ट, स्वेच्छेचा होकार किंवा नकार म्हणजे संमती.

Q2: संमती का महत्त्वाची आहे?
Ans: संमतीमुळे नात्यात आदर, सुरक्षितता आणि विश्वास टिकतो. जबरदस्ती टाळली जाते.

Q3: "नाही" म्हणजे काय?
Ans: "नाही" म्हणजे नाही. कोणत्याही दबावाखाली किंवा जबरदस्तीने होकार घेतला जाऊ नये.

Q4: डिजिटल जगात संमतीचे महत्त्व आहे का?
Ans: होय. फोटो, व्हिडिओ शेअर करण्यापूर्वी परवानगी घेणं गरजेचं आहे.

Q5: पालकांनी मुलांना संमतीबद्दल कसं शिकवावं?
Ans: मोकळा संवाद, कथा, उदाहरणं आणि योग्य मार्गदर्शन वापरून मुलांना शिकवावं.